طریقه استفاده از کپسول اکسیژن + نکات مهم

طریقه استفاده از کپسول اکسیژن

گاز اکسیژن یکی از اصلی ترین و مهم‌ترین مولکول موجود در هوا بوده که تمامی موجودات زنده برای بقا به آن نیاز دارند. اکسیژن یک گاز بسیار واکنش پذیر، بی رنگ و بی بو بوده و یک جزء حیاتی در هوا به شمار می‌آید. اکسیژن مایع به رنگ آبی بوده و توسط عمل تقطیر جزئی هوای مایع به دست می‌آید. اکسیژن کمی کم‌تر از 21 درصد جو زمین را تشکیل می‌دهد و فراوان ترین عنصر در پوسته زمین است که عمدتاً به شکل اکسیدها، سیلیکات‌ها و کربنات‌ها موجود است.

واکنش‌های آنزیمی و عملکرد بسیاری از سلول‌ها وابسته به اکسیژن بوده و در صورت نبود آن، عملکرد سلول‌ها مختل می‌شود. علاوه بر استفاده از اکسیژن به عنوان یک گاز تنفسی، اکسیژن کاربردهای مختلفی از جمله مراقبت‌های بهداشتی، را دارد. اکسیژن دارای خواص اکسید کنندگی قوی است. امروزه در مراکز پزشکی و خانگی از گاز اکسیژن برای انجام درمان‌های تخصصی بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شود. البته برخی از انواع حاد بیماری های تنفسی نیاز به دریافت مراقبت های پزشکی خاص مثل دستگاه نبولایزر هستند که در مقاله نبولایزر چیست به طور کامل به بررسی آن پرداختیم.

معمولا مقدار اکسیژن موجود در هوا برای تنفس فرد کافی بوده اما این میزان برای افرادی که به بیماری‌های تنفسی مبتلا هستند کافی نبوده و به درصد اکسیژن بیشتری برای انجام تنفس نیاز دارند. در ادامه میخواهیم به طریقه استفاده از کپسول اکسیژن بپردازیم . پیشنهاد می شود مقاله نحوه کار با نبولایزر بریسک را مطالعه کنید.

بیماری‌ هایی که موجب نارسایی اکسیژن و نیاز بیمار به اکسیژن با درصد بیشتری می شود:

• بیماری‌های مزمن ریه
• مسدودیت راه‌های هوایی
• کرونا
• بیماری قلبی
• آسم
• افراد تحت عمل جراحی
• سل
• برونشیت ریه
• ذات الریه، پنومونی یا سینه پهلو
• آمبولی ریه
• فشار خون ریوی
• سرطان ریه
• هایپوکسی هایپوکسمیک
• فیبروز ریوی

اکسیژن چگونه ساخته می شود؟

اکسیژن به دو صورت مختلف ساخته می‌شود:

اکسیژن پزشکی

طبق گفته Air Liquide Sante France با جداسازی اکسیژن از سایر گازها و ناخالصی‌های موجود در هوا با مراحل مکرر فشرده سازی، فیلتراسیون و تصفیه ساخته می‌شود. اکسیژن پزشکی دارای خلوصی بیش از 99.5 درصد بوده و قبل از عرضه چند بار و به طور مکرر آزمایش قرار می‌گیرد. اکسیژن پزشکی به صورت مایع دارای قابلیت فشرده سازی بیشتری نسبت به گاز بوده و یکی از بهترین روش‌های عرضه اکسیژن به شمار می‌آید. پیشنهاد می شود مقاله فواید بخور صورت را مطالعه کنید.

اکسیژن فشرده

این اکسیژن توسط دستگاه‌هایی تولید می‌شود، که می‌توانند نیتروژن را از هوای محیط جدا کنند و سطح اکسیژن را تا حدود 93 درصد افزایش دهند.
این دستگاه‌ها در دو سایز قابل حمل و کوچک و یا بزرگتر برای خدمت رسانی به بیمارستان تولید شده اند. اکسیژن مصرفی پزشکی از نظر خلوص و کیفیت بسیار متفاوت¬تر از اکسیژن صنعتی است. بنابراین، اکسیژن مورد استفاده در مصارف صنعتی و پزشکی قابل جابه-جایی نیستند. یکی از رایج‌ترین انواع تجهیزات پزشکی، کپسول اکسیژن می‌باشد.

کپسول اکسیژن، یک مخزن ذخیره کننده اکسیژن است که اکسیژن به صورت مایع و یا گاز تحت فشار بالا و با غلظت 88 درصد درون یک کپسول استوانه‌ای شکل ذخیره می‌شود. کپسول‌های اکسیژن به دو نوع سیلندرهای حاوی غلظت اکسیژن و سیلندرهای حاوی اکسیژن تقسیم می‌شوند که این امر متناسب با درصد اکسیژن مورد نیاز در هر فرد است.

سیلندرهای غلظت اکسیژن

این نوع سیلندرها به علت دارا بودن متمرکز کننده‌‌های اکسیژن نیازمند پر شدن مجدد نمی‌باشند. توانایی تولید اکسیژن یکی از مزایای دستگاه‌های اکسیژن ساز به شمار می‌آید. سیلندرهای حاوی اکسیژن، یک کپسول با منبع محدود بوده که در اثر استفاده، از میزان گاز اکسیژن درون سیلندر کاسته شده و نیازمند شارژ مجدد می‌باشد.

کپسول‌های اکسیژن بر اساس جنس بدنه کپسول به دو نوع کپسول‌های آهنی و کپسول‌های آلومینیومی تقسیم می‌شوند. نحوه عملکرد این کپسول ها یکسان بوده و تفاوت خاصی ندارد. کپسول‌های بزرگ اکسیژن که اغلب کاربردی بیمارستانی دارند از جنس فولاد و غیر قابل حمل بوده در صورتی که کپسول‌های خانگی اغلب کوچک و از جنس آلومینیوم می‌باشند. این کپسول‌ها دارای قابلیت حمل هستند. پیشنهاد می شود مقاله تست اعتیاد چیست را مطالعه کنید.

واحدهای موجود در سیستم بهداشتی که از اکسیژن استفاده می‌ کنند عبارتند از:

• مراقبت‌های بهداشتی اولیه
• بخش‌های عمومی
• حمل و نقل اضطراری
• اتاق‌های تحویل
• اتاق¬های عمل
• بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)
• بیمارستان‌های تخصصی و عمومی
• کلینیک‌های پزشکی
• واحدهای درمان سرپایی
• آمبولانس‌ها

حجم کپسول های اکسیژن

کپسول‌ های اکسیژن با توجه به جنس بدنه در حجم‌ های مختلفی به بازار عرضه شده اند.

حجم کپسول اکسیژن با بدنه‌ ای از جنس فولاد

• 1liter , 5liter
• 10 liter
• 20 liter
• 27 liter
• 40 liter
• 50 liter

حجم کپسول اکسیژن با بدنه‌ ای از جنس آلومینیم

• 1 liter , 5 liter
• 10 liter

به طور معمول گاز‌های اکسیژن در فشار 150 تا 200 بار به بازار عرضه شده‌اند با توجه به جنس بدنه و ابعاد سیلندر، کپسول‌های اکسیژن دارای قیمت متفاوتی نیز می‌باشند. طول عمر گاز اکسیژن درون یک کپسول با شدت جریان و حجم کپسول رابطه مستقیمی دارد.

آیا درمان زخم بستر قطعی است؟ پیشنهاد می شود مقاله رخم بستر چیست و چگونه درمان می شود را مطالعه فرمایید.

اجزای جانبی یک کپسول اکسیژن جهت استفاده

• ماسک اکسیژن
• کاتتر اکسیژن
• کانول اکسیژن
• لیوان مرطوب کننده
• فشار سنج
• فلومتر
• گیج فشار

یکی از اصلی‌ترین اجزای کپسول اکسیژن که نقش مهمی را در عملکرد صحیح کپسول ایفا می‌کند، مانومتر اکسیژن است. مانومتر در کپسول‌های اکسیژن، میزان فشار خروجی اکسیژن را تنظیم کرده و رطوبت مورد نیاز گاز اکسیژن را تامین می‌نماید. این قطعه معمولا در قسمت خروجی گاز اکسیژن از کپسول اکسیژن نصب می‌شود. مانومتر نقش مهمی را در اکسیژن رسانی به بیمار ایفا می‌کند.

مانومتر از بخش‌های کوچکی به نام گیج فشار، لیوان مرطوب کننده، فشارشکن و فلومتر، تشکیل شده است. هر کدام از این اجزا، دارای عملکرد مخصوصی می‌باشند.پیشنهاد می شود مقاله الکل سنج چیست را مطالعه کنید.

فلومتر اکسیژن

یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده مانومتر اکسیژن بوده که موجب تنظیم میزان دقیق اکسیژن استاندارد می‌شود. مانومتر این میزان را برحسب لیتر بر دقیقه بیان می‌کند.

رگلاتور یا فشارشکن

یک قطعه از مانومتر بوده که دارای مهره‌ای جهت اتصال مانومتر به کپسول اکسیژن است، فشار شکن میزان فشار گاز اکسیژن را در درون کپسول نشان می‌دهد.

لیوان مرطوب کننده

اکسیژن خروجی از کپسول اکسیژن به دلیل خالص سازی و جداسازی از سایر گازها، بسیار خشک و بدون رطوبت می‌باشد. اگر اکسیژن در این حالت توسط بیمار دریافت شود موجب خشکی مجاری تنفسی، سختی در امر تنفس، آسیب به مجاری تنفسی می‌شود. لیوان مرطوب کننده که از دیگر اجزای تشکیل دهنده مانومتر اکسیژن است، وظیفه مرطوب سازی اکسیژن را بر عهده دارد. لیوان مرطوب کننده که اغلب با آب مقطر یا جوشیده پر می‌شود موجب جلوگیری از آسیب به بینی، مخاط دهان و ریه می‌گردد.

نکات مهم در هنگام استفاده از لیوان مرطوب کننده

• آب لیوان باید به طور روزانه تعویض گردد
• باید آب را تا مقدار تعیین شده در درون لیوان بریزید زیرا آب بیشتر ممکن است باعث آسیب به بیمار شود.
• هر چند وقت یکبار لیوان را ضدعفونی و خشک نمایید.
• بهتر است از آب مقطر استفاده کنید.
• لیوان را در معرض نور مستقیم خورشید و یا حرارت قرار ندهید.

گیج فشار

یکی دیگر از اجزای مانومتر اکسیژن و به شکل یک صفحه عقربه¬ای دایره مانند بوده و در بالای کپسول اکسیژن نصب می‌شود. گیج فشار میزان گاز خروجی اکسیژن و مورد نیاز بیمار را تنظیم می‌نماید. این قطعه معمولا از آلومینیوم و یا برنج تولید شده که باعث مقاومت گیج فشار در برابر فشارهای بالا شده است. از مهم‌ترین وظایف گیج فشار، کم کردن میزان فشار گاز اکسیژن درون کپسول می‌باشد گاز اکسیژن درون کپسول با فشار بسیار بالا ذخیره شده و غیر قابل مصرف است

در واقع گیج فشار با کم کردن فشار، اکسیژن را برای تنفس آماده می‌نماید. گیج فشار میزان اکسیژن را بر اساس واحدهای PSI و بار نشان می‌دهد.
مانومتر اکسیژن اغلب با ظرفیت 0 تا 8 لیتر در دقیقه و یا 0 تا 15 لیتر در دقیقه بر حسب نیاز بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانومترهای به کار رفته در کپسول‌های اکسیژن اورژانس دارای ظرفیت 0 تا 25 لیتر در دقیقه می‌باشند .

نکات ایمنی در هنگام استفاده از مانومتر اکسیژن

•  فقط از آب مقطر جهت پر نمودن لیوان مرطوب کننده استفاده نمایید
• تمامی اجزای مانومتر به جز فلومتر قابل ضدعفونی کردن می‌باشد
• جهت تمیز نمودن فلومتر بهتر است از یک پارچه نم¬دار و بسیار نرم استفاده نمایید.
• از وارد شدن ضربه به مانومتر جلوگیری به عمل آوردید
• در صورت چرب یا روغنی بودن دست، از باز نمودن مانومتر اکیدا خودداری نمایید

با همه گیری بیماری کرونا که یک بیماری شایع تنفسی بوده و موجب درگیری درصد قابل توجهی از ریه‌ها می‌شود، بسیاری از پزشکان استفاده از یک کپسول اکسیژن را در خانه تجویز می‌نمایند هر کپسول اکسیژنی، نیازمند یک مانومتر اکسیژن می‌باشد در واقع یک پکیج مانومتر اکسیژن حاوی شلنگ نازال اکسیژن، لیوان مرطوب کننده و قطعه اصلی دستگاه می‌باشد. در این قطعه عقربه نشان دهنده میزان اکسیژن درون سیلندر بوده و فلومتر حاوی یک ساچمه برای تنظیم می‌باشد.

حال اگر میخواهید درباره نحوه استفاده از کیسه یخ ژله ای  بدانید مقاله  کاربرد یخ ژله ای چیست را مطالعه نمایید.

نحوه اتصال مانومتر به کپسول اکسیژن

سر مانومتر را با زاویه 45 درجه، داخل دهانه کپسول قرار داده و پیچ را با دست تمیز و خشک ببندید. در هنگام نصب مانومتر دقت نمایید که عقربه سنج باید روبه روی فرد نصب کننده قرار گیرد. برای محکم کردن این قطعه بهتر است از آچار استفاده نمایید و تا زمانی که مانومتر در زاویه 90 درجه قرار بگیرد، به چرخاندن پیچ ادامه دهید قبل از اتصال لیوان مرطوب کننده، از بسته بودن پیچ، اطمینان حاصل نمایید.

لیوان مرطوب کننده دارای خط نشان می‌باشد که ضروریست تا خط نشان درون آن آب بریزید منظور از آب، آب مقطر یا آب جوشیده و خنک می‌باشد. سپس لیوان مرطوب کننده را به مانومتر متصل کرده و محکم ببندید. یک سمت شلنگ نازال را در داخل لیوان و سر دیگر را در درون بینی قرار دهید.

با باز کردن اکسیژن، عقربه شروع به حرکت می‌کند. اگر عقربه روی نقاط زرد و قرمز رنگ قرار بگیرد، یعنی کپسول اکسیژن خالی می‌باشد. جهت استفاده شیر سیلندر را 360 درجه چرخانده تا اکسیژن از کپسول وارد مانومتر شود.

در مرحله بعد پیچ فلومتر را چرخانده و ساچمه را روی 5 قرار دهید. یعنی 5 لیتر اکسیژن در ساعت از کپسول اکسیژن خارج و به بیمار می‌رسد ( این مقدار در هر فرد متفاوت بوده و اغلب توسط پزشک مربوطه تجویز می‌شود ) برای اطمینان از کارکرد دستگاه، به لیوان مرطوب کننده دقت نمایید. اگر آب درون لیوان به صورت حباب در جریان باشد، مانومتر در حال کار کردن است

جهت کسب اطلاعات بیشتر و آشنایی با انواع مانومتر با مشاوران ما در سایت آبی سلامت تماس حاصل نمایید.

مرتبط ها:

۱۰ کاربرد یخ ژله ای چیست + نحوه استفاده از کیسه یخ ژله ای طرز استفاده از دستگاه اکسیژن ساز یوول + نکات بهترین دستگاه اکسیژن ساز چیست؟ مقایسه 8 دستگاه اکسیژن ساز بهترین ترازوی دیجیتال وزن کشی [2022 ]