مقالات

پوکی استخوان چیست و پیشگیری و علائم آن

پوکی استخوان چیست ؟

پوکی استخوان بیماری است که کاهش تراکم استخوان، کاهش استحکام آن و در نتیجه ضعیف و سست شدن استخوان ها را به بار می آورد. این بیماری در عمل منجر به استخوان های سوراخ سوراخ غیرنرمالی می شود که مانند اسفنج می توان آنها را فشار داد. این اختلال اسکلت بدن باعث تحلیل رفتن استخوان ها و شکستگی های متعدد در استخوان ها می شود. در این بیماری استخوان نسبت به یک استخوان عادی تراکم کمتری دارند. استخوان در حالت نرمال شامل پروتئین، کلاژن و کلسیم می شود که همگی باعث استحکام استخوان ها می شود.

کلمه پوکی استخوان به معنای استخوان اسفنجی (متخلخل) است. استخوان از مواد معدنی، عمدتاً نمک های کلسیم، تشکیل شده است که توسط فیبرهای کلاژن قوی به یکدیگر متصل شده اند.استخوان ها دارای یک پوسته بیرونی ضخیم و سخت (به نام استخوان قشر یا فشرده) هستند، که به راحتی توسط اشعه ایکس دیده می شود.در داخل این پوسته، یک شبکه استخوانی نرم تر و اسفنجی (استخوان ترابکولار) وجود دارد که ساختاری شبیه لانه زنبوری دارد.
استخوان یک بافت زنده و فعال است که دائماً در حال تجدید است. بافت استخوانی قدیمی توسط سلول هایی به نام استئوکلاست تجزیه می شود و با مواد استخوانی جدیدی که توسط سلول هایی به نام استئوبلاست تولید می گردد، جایگزین می شود. تعادل بین تجزیه استخوان قدیمی و تشکیل استخوان جدید در مراحل مختلف زندگی تغییر می کند.در دوران کودکی و نوجوانی، استخوان جدید خیلی سریع تشکیل می شود. این به استخوان ها اجازه می دهد بزرگ تر و قوی تر (تراکم تر) شوند. تراکم استخوان در اواسط تا اواخر دهه 20 سالگی به اوج خود می رسد.

پوکی استخوان چیست

پس از این، استخوان جدید تقریباً با همان سرعتی که استخوان قدیمی تر شکسته می شود، تولید می گردد. این بدان معناست که اسکلت فرد بالغ در یک دوره 7 تا 10 ساله کاملاً تجدید می شود.در نهایت، از حدود 40 سالگی، استخوان ها سریع تر از جایگزین شدن شروع به شکستن می کنند، بنابراین استخوان ها کم کم تراکم خود را از دست می دهند. همه ما با افزایش سن درجاتی از تحلیل استخوان را تجربه می کنیم، اما اصطلاح پوکی استخوان تنها زمانی استفاده می شود که استخوان ها کاملا شکننده شوند.
هنگامی که استخوان تحت تاثیر پوکی استخوان قرار می گیرد، سوراخ-های ساختار لانه زنبوری بزرگتر شده و تراکم کلی کمتر می شود، به همین دلیل احتمال شکستگی استخوان بیشتر می شود.در افراد مبتلا به پوکی استخوان، استخوان ها متخلخل و ضعیف تر می شوند و خطر شکستگی به خصوص در لگن، مهره های نخاعی و برخی مفاصل محیطی مانند مچ دست افزایش می یابد.استخوان هایی که دچار بیماری پوکی استخوان می شود با کوچکترین آسیب دیدگی می شکنند، آسیب دیدگی ها که در حالت عادی باعث شکستگی استخوان نمی شدند.

شکستگی هم می تواند به صورت ترک (مثل شکستگی لگن) باشد هم شکستگی خرد و له شده (مانند شکستگی فشاری ستون فقرات) می شود. ستون فقرات، لگن و مچ دست نواحی از بدن هستند که در اثر پوکی استخوان می شکنند، اگر چه شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان تقریبا در هر استخوانی ممکن است بوجود بیاید. از آنجا که پوکی استخوان یک بیماری تراکم استخوان است ، ممکن است موجب شود مهره برای جبران یکپارچگی ساختاری ستون فقرات، ضعیف شود و منجر به بروز علائم گودی کمر گردد.

در این مقاله به بحث علائم و علل پوکی استخوان می پردازیم.

روند پیشرفت پوکی استخوان چیست

پوکی استخوان به کندی ایجاد می شود و فرد ممکن است تا زمانی که پس از یک حادثه جزئی مانند زمین خوردن دچار شکستگی یا آسیب جدی نشود، از ابتلا به آن اطلاعی نداشته باشد. حتی سرفه یا عطسه می تواند باعث شکستگی استخوان های دارای پوکی استخوان شدید شود.

برای دانستن دربارهبیماری هپاتیت مقاله نوشته شده آبی سلامت با عنوان مقاله  هپاتیت چیست را بخوانید.

رایج ترین بافت استخوانی مستعد به پوکی استخوان چیست

پوکی استخوان در همه نقاط بدن که دارای بافت استخوانی هستند ممکن است ایجاد شود. برای افرادی که پوکی استخوان دارند، اغلب شکستگی در لگن، مچ دست یا مهره های ستون فقرات رخ می دهد.اگر شکستگی در مهره های ستون فقرات رخ دهد، می تواند منجر به تغییر وضعیت، خمیدگی و انحنای ستون فقرات شود. افراد همچنین ممکن است متوجه کاهش قد شوند یا لباس هایشان مانند گذشته مناسب نباشد.

علائم بیماری پوکی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری خاموش است. بدین معنی که معمولا بدون علامت باقی می ماند تا زمانی که فرد بدلیل ایجاد درد یا شکستگی به پزشک مراجعه کند. پوکی استخوان(Osteoprosis) یک بیماری شایع متابولیک استخوان بوده و در آن کاهش عمومی و شدید در توده استخوانی (پوک شدن استخوان) به وجود می آید، که در آن عناصر تشکیل دهنده استخوان از نظر کیفیت تغییر نمی کند، ولی از نظر کمیت کاهش می یابد.
در این بیماری به فعالیت استئوکلاست افزوده می شود. در ضمن خانمها بسیار بیشتر از آقایان دچار پوکی استخوان می شوند. و همینطور با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می شود. از آنجاییکه حداکثر تراکم استخوانی معمولا تا سنین 30-35 سالگی ایجاد می شود جهت پیشگیری از پوکی استخوان به خصوص بعد از این سنین نیاز به مصرف مکملهای تغذیه ای مانند کلسیم-ویتامین د و سیلیکون و….ضروری به نظر می رسد.

پوکی استخوان

عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا و علت پوکی استخوان می شود

  • پوکی استخوان در زنان شایعتر است.
  • سفید پوست ها و آسیایی ها
  • داشتن اندام باریک و کوچک
  • سابقه پوکی استخوان در بین اعضای خانواده ( برای مثال اگر مادر شما این
  • بیماری را داشته باشد احتمال ابتلای شما به آن دوبار می شود)
  • سابقه شکستگی استخوان در بزرگسالی
  • سیگار کشیدن
  • مصرف بیش از حد مواد الکلی
  • ورزش نکردن
  • رژیم غذایی کم کلسیم
  • تغذیه و وضعیت سلامت نامناسب

آمنوره (توقف دوره قاعدگی) در بین زنان جوان با کاهش استروژن و پوکی استخوان، آمنوره در بین زنانی ایجاد می شود که فعالیت های ورزشی بسیار سنگین انجام می دهند یا چربی بدن آنها بسیار کم است (برای مثال زنانی که دچار بی اشتهایی هستند) التهاب مزمن ناشی از بیماری های مزمنی مثل آرتریت روماتوئید یا بیماری های کبدی. بی حرکتی برای مثال پس از سکته یا ناشی از بیماری که باعث اختلال درحین راه رفتن می شود. پرکاری غده تیروئید، بیماری است که در آن غده تیروئید هورمون تیروئید بیش از حدی (مانند بیماری گریوز) تولید می شود.

علل و عوامل خطر پوکی استخوان چیست

پزشکان چندین عامل خطر برای پوکی استخوان را شناسایی کرده اند. برخی از این عوامل قابل تغییر هستند، اما اجتناب از برخی دیگر ممکن نیست. این بیماری می تواند هم مردان و هم زنان را درگیر کند، اما به دلیل کاهش ناگهانی استروژن، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان پس از یائسگی بیشتر است.

برای گرفتن تست اعتیاد در خانه میتوانید مقاله بهترین تست اعتیاد خانگی چیست ؟ را بخوانید.

چه کسانی به پوکی استخوان مبتلا می شوند و مهم ترین علت پوکی استخوان چیست

همانطور که گفته شد احتمال پوکی استخوان با افزایش سن در همه افراد بیشتر می شود. هر کسی ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شود، اما زنان حدود چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آن هستند.

علائم پوکی استخوان

دلیل اصلی ابتلای زنان به پوکی استخوان چیست

روند تحلیل استخوان تا چندین سال پس از یائسگی، زمانی که تخمدان ها تولید هورمون جنسی زنانه استروژن را متوقف می کنند، سرعت می گیرد. مردان معمولاً قبل از شروع فرآیند تحلیل استخوان به سطح بالاتری از تراکم استخوان می رسند. استروژن به طور معمول از زنان در برابر پوکی استخوان محافظت می کند.

  • کاهش هورمون های جنسی:
    به نظر می رسد سطوح پایین استروژن بازسازی استخوان را سخت تر می کند.
  •  نژاد:
    احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سفیدپوستان و آسیایی ها نسبت به سایر نژادها بیشتر است.
  •  قد و وزن:
    قد بالای 5 فوت و 7 اینچ یا وزن کمتر از 125 پوند این خطر را افزایش می دهد.
  •  عوامل ژنتیکی:
    داشتن یک عضو نزدیک خانواده با تشخیص شکستگی لگن یا پوکی استخوان احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
  •  سابقه شکستگی:
    فرد بالای 50 سال با شکستگی های قبلی پس از یک آسیب سطح پایین، احتمال بیشتری برای تشخیص پوکی استخوان دارد.
  •  رژیم غذایی و انتخاب سبک زندگی

کمبود ویتامین دی ناشی از عدم جذب ویتامین در معده می شود که در بیماری هایی مثل سلیاک و سیروز صفرای اولیه اتفاق می افتد. داروهای مشخصی باعث پوکی استخوان می شوند. این داروها استفاده طولانی مدت از هپارین (رقیق کننده خون)، داروهای ضد تشنجی مثل فنیتون (دیلانتین) و فنوباربیتال و استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی (مثل پردینسون) می شود. اختلالات ارثی بافت همبند مثل استخوان سازی ناقص ،سندروم مارفان، سندروم اهلرز-دانلوس، هموسیستینوری و سندروم گلیوم همگی می توانند منجر به بیماری پوکی استخوان شوند

عوامل خطر قابل تغییر در پوکی استخوان چیست

  •  عدم فعالیت
  •  بی حرکتی
  •  ورزش هایی که نیاز به تحمل وزن زیاد دارند مانند وزنه برداری
  •  برخی بیماری ها یا داروها باعث تغییر در سطح هورمون ها و کاهش توده استخوانی می شوند.

ده بیماری تاثیرگذار بر سطح هورمون و مسبب پوکی استخوان :

  1.  بیماری غدد تیروئید
  2.  پرکاری پاراتیروئید
  3.  سندرم کوشینگ
  4.  برخی از بیماری های خودایمنی
  5.  آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت
  6.  آنکیلوزان
  7.  اختلال غده فوق کلیوی
  8.  اختلالات غده هیپوفیز
  9.  کمبود استروژن یا تستوسترون
  10.  مشکلات جذب مواد معدنی مانند بیماری سلیاک

درمان پوکی استخوان

علائم پوکی استخوان چیست

اغلب افراد دارای علائم پوکی استخوان نمی باشند.

  •  شکستگی های جدی
    اولین علائمی که ممکن است نشان دهنده پوکی استخوان باشد زمانی است که در یک سقوط نسبتاً جزئی یا تصادف (معروف به شکستگی با ضربه کم)، فرد دچار شکستگی استخوان جدی شود. شکستگی به احتمال زیاد در لگن، ستون فقرات یا مچ دست است.
  •  مشکلات کمر و یا کمر درد
  •  شکستگی های مهره
    اگر استخوان های ستون فقرات (مهره ها) ضعیف شده باشد و قد خود را از دست بدهند،این شکستگی ها به عنوان شکستگی های له شده مهره شناخته شده و معمولاً در ناحیه میانی یا پایین کمر ایجاد گشته و می توانند بدون هیچ آسیبی رخ دهند.
  •  انحنای ستون فقرات
    اگر چندین مهره تحت تأثیر قرار گیرند، ستون فقرات شروع به انحنا می کند و ممکن است پشت فرد خمیده شود.گاهی اوقات شکستگی های له شده مهره ها می توانند تنفس را سخت کند، زیرا در این حالت، فضای کمتری در زیر دنده ها وجود دارد.اگر شکستگی له شده مهره دارید، خطر شکستگی لگن یا مچ دست در شما نیز بیشتر است.

تشخیص پوکی استخوان

عکسبرداری با اشعه ایکس باعث تشخیص پوکی استخوان می شود، زیرا استخوان هایی که دچار پوکی شده اند نسبت به استخوان های عادی باریک تر و سبک تر به نظر می رسند. متاسفانه، وقتی آزمایش عکس بردرای با اشعه ایسک پوکی استخوان را تشخیص می دهد، حداقل ۳۰ درصد از استخوان تحلیل پیدا کرده است.علاوه براین، اشعه های ایکس به خوبی تراکم استخوان را نشان نمی دهند. از این رو، ظاهر استخوان در عکس برداری با اشعه ایکس تحت تاثیر میزان نوردهی اشعه ایکس قرار می گیرد.

 آزمایش DXA نیز عموما تراکم استخوان در لگن، ستون فقرات و ساعد را می سنجد. این آزمایش بین پنج تا پانزده دقیقه طول می کشد، بیمار در معرض تابش بسیار کمی قرار می گیرد (کمتر از یک دهم تا یک صدم میزان تابش عکس برداری با اشعه ایکس) و کاملا دقیق است.

اگر میخواهید درباره ماساژدرمانی بیشتر بدانید مقالهنوشته شدهآبی سلامت با عنوانآیا میدانید ماساژ درمانی چیست را مطالعه نمایید.

چه زمانی برای پوکی استخوان باید به پزشک مراجعه کرد

احساس درد و ناراحتی شدید در هر یک از نواحی آسیب دیده ناشی از پوکی استخوان، می تواند نشان دهنده یک شکستگی غیرمنتظره باشد. افراد به محض مشاهده این نوع درد باید به دنبال معاینه پزشکی باشند.

پوکی استخوان

جلوگیری و پیشگیری از پوکی استخوان

به منظور جلوگیری از پوکی استخوان عواملی که برای سالم نگه داشتن استخوان ها در طول عمر ضروری هستند را رعایت کنید، این عوامل از قرار زیر می باشند:

  • مصرف کلسیم کافی
  • مصرف ویتامین D کافی
  • ورزش منظم

درمان پوکی استخوان

اگر به دنبال یک شکستگی با ضربه کم، پوکی استخوان در فردی تشخیص داده شود، ابتدا قبل از درمان پوکی استخوان، باید شکستگی درمان شود. گام بعدی شروع درمان برای کاهش خطر شکستگی بیشتر است.اغلب شکستگی ها ابتدا در مراکز پزشکی درمان می شوند، مگر اینکه فرد دچار شکستگی فشاری مهره شده باشد.احتمالاً روی ناحیه آسیب دیده گچ می گیرند تا حرکت آن متوقف شود و شکستگی بهبود یابد.

معمولا در افرادی که دارای پوکی استخوان هستند برای کاهش درد از مسکن هایی مانند پاراستامول، کدئین و گاهی اوقات مرفین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده می کنند.احتمالاً قبل از شروع درمان، پزشک اسکن تراکم استخوان را تجویز نماید، اگرچه ممکن است به این اسکن نیاز نباشد، برای مثال اگر ۷۵ سال یا بیشتر دارید با توجه به تجویز پزشک نیاز به این اسکن نمی باشد.

برای درمان پوکی استخوان و کنترل میزان تراکم استخوان، پزشک اسکن تراکم استخوان را از ستون فقرات، پا و یا لگن در هر 2 تا 5 سال بسته به شرایط فردی تجویز می نماید.

آزمایش های خون و ادرار برای نشان دادن میزان بازسازی استخوان

این آزمایش ها به اندازه اسکن تراکم استخوان در دسترس نیستند. اگر فرد از درمان جایگزینی هورمون (HRT) استفاده می کند، باید به طور منظم فشار خون و اسکن سینه (ماموگرافی) را انجام دهد. تراکم استخوان باید پس از 6 تا 12 ماه شروع به بهبود کند، اگرچه ممکن است برای کاهش بیشتر خطر شکستگی به درمان طولانی مدت نیاز داشته باشید. نوسازی استخوان یک فرآیند آهسته است، بنابراین مهم است که درمان را همانطور که پزشک توصیه کرده است، ادامه دهید.

تشخیص پوکی استخوان

انواع روش های درمان پوکی استخوان چیست:

  1.  ورزش
  2.  خوردن غذاهای حاوی کلسیم و ویتامین دی
  3.  قرص کلسیم و ویتامین D
  4.  بیس فسفونات ها (آلندرونات، ریزدرونات، ایباندرونات، اتیدرونات، زولدرونات)
  5.  تری پاراتید و هورمون پاراتیروئید
  6.  رالوکسیفن
  7.  کلسی تونین
  8.  دنوزوماب
  9.  استرانسیوم
  10.  رانلات درمان جایگزینی هورمونی (HRT)

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد پوکی استخوان با مشاوران ما در سایت آبی سلامت مراجعه بفرمایید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *