انواع بیماری های کلیه: علائم، علل و درمان

کلیه ها چگونه کار می کنند؟

هر فرد در بدن خود دو کلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد که در دو طرف ستون مهره ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند ، اگر چه کلیه ها کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام می دهند که کل بدن را متعادل نگه می دارند.

برای مثال کلیه ها:

• در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند.
• خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.
• تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.
• ویتامین های موثر در رشد را می سازند.
• هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.
• در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می کنند.

چگونگی انجام کار کلیه ها

۱- خون از طریق یک سرخرگ از قلب به کلیه وارد می شود.
۲- خون با گذشتن از میلیون ها صافی کوچک، تمیز می شود.
۳- مواد دفعی از طریق میزنای ( حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می گردد.
۴- خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ ها به جریان خون بر می گردد.
۵- هنگامی که مثانه پر از ادرار می شود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج می شود.

کلیه ها هر ۲۴ ساعت جمعاً حدود ۲۰۰ لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند حدود ۲ لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقیمانده یعنی حدود ۹۸ لیتر به بدن باز می گردد. ادراری که ما دفع می کنیم تقریباً ظرف مدت ۱ تا ۸ ساعت در مثانه ذخیره شده است.

وظیفه کلیه چیست

• موجب برقراری تعادل آب و مواد معدنی (مانند سدیم، پتاسیم و فسفر) در خون
• حذف و خارج سازی مواد زائد پس از هضم
• حفظ فعالیت عضلات
• در صورت قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا داروها موجب حذف این مواد از خون می‌شود.
• حفظ اریتروپویتین، که این ماده بدن باعث می‌شود تا بدن گلبول‌های قرمز بسازد.
• حفظ شکل فعال ویتامین D که برای سلامت استخوان‌ها بسیار ضروری است.

بیماری کلیوی چیست؟

بیماری کلیوی می‌تواند تاثیر منفی‌ای بر توانایی بدن برای تمیز کردن خون، جذب کردن آب اضافی از خون و کمک به کنترل فشار خون بگذارد. همچنین ناراحتی کلیه می‌تواند بر میزان تولید گلبول‌های قرمز در خون و متابولیسم ویتامین D مورد نیاز برای سلامت استخوان تأثیر بگذارد.

هنگامی که کلیه‌ها دچار آسیب می‌شوند، مواد زائد و مایعات به دلیل اختلال ایجاد شده در عملکرد صحیح کلیه در بدن جمع می‌شوند. این امر می‌تواند موجب تورم در قوزک پا، حالت تهوع، ضعف، بدخوابی و تنگی نفس شود. عدم درمان ناراحتی کلیه می‌تواند باعث بدتر شدن این شرایط شود و کلیه ممکن است در نهایت از کار بیفتند.

انواع بیماری کلیه

اکثر بیماری‌ های کلیوی به نفرون‌ها حمله می‌کنند. این آسیب گاهی باعث می‌شود که کلیه‌ها دیگر نتوانند مواد زائد را از بدن خارج کنند. از علل بروز بیماری‌ های کلیه می‌توان به مشکلات ژنتیکی ، صدمه دیدن یا مصرف دارو اشاره کرد ابتلا به دیابت، فشار خون بالا یا ابتلا یکی از خویشاوندان نزدیک به بیماری کلیوی احتمال بروز ناراحتی کلیه را افزایش می‌دهد. بیماری مزمن کلیه و نارسایی کلیه به آهستگی و ظرف چندین سال به نفرون‌ها آسیب می‌زند.

دیگر ناراحتی‌های کلیه عبارت‌اند از:

• سرطان
• کیست
• سنگ کلیه
• عفونت

ناراحتی کلیه معمولاً هر دو کلیه را درگیر می‌کند. اگر بیماری توانایی کلیه را در دفع و تنظیم آب و مواد شیمیایی مختل کند، مایع اضافی و مواد زائد در بدن جمع می‌شود و علایم و ورم شدید اورمی (نارسایی کلیه) بروز می‌یابد.

بیماری کلیه انواع و علل متفاوتی دارد که می‌توان آن‌ها را به سه دسته ارثی، مادرزادی یا اکتسابی تقسیم کرد.

• اختلال‌های ارثی

امکان انتقال اختلال‌های ارثی به هر دو جنس مونث و مذکر وجود دارد. این نوع بیماری کلیوی معمولاً با علائمی بالینی از دوره نوجوانی تا بزرگسالی همراه است. شایع‌ترین نوع بیماری کلیوی ارثی بیماری کلیه پلی کیستیک است. سندرم آلپورت، نفریت (التهاب کلیه) ارثی، هیپراگزالوری اولیه و سیستینوری نیز جزء اختلال‌های ارثی کلیوی به شمار می‌آیند.

• بیماری مادرزادی

بیماری مادرزادی کلیه معمولاً ناهنجاری و بدشکلی مجاری تناسلی ـ ادراری را شامل می‌شود و به نوعی انسداد منجر می‌شود که به نوبه خود عفونت و یا تخریب بافت کلیه را در پی دارد. از بین رفتن بافت کلیه پیشرفت می‌کند و در نهایت به نارسایی مزمن کلیه منجر می‌شود.

بیماری کلیوی اکتسابی

بیماری‌های اکتسابی بسیارند و دانش واژه عام نفریت یا التهاب کلیه برای آن‌ها به کار برده می‌شود. شایع‌ترین نوع نفریت گلومرول نفریت است که علل متعددی دارد.

بیماری فابری چیست؟

بیماری فابری، یک بیماری ژنتیکی نادر است که اغلب از طریق ژنتیک و به صورت ارثی به فرد انتقال می‌یابد. بیماری فابری با تاثیر گذاری به روی قلب، مغز و کلیه‌ها می‌تواند باعث شود که این اعضا خون کمتری نسبت به نیاز خود دریافت کنند. با گذشت زمان، عدم خون رسانی کافی می‌تواند باعث ابتلا فرد به انواع بیماری‌های کلیه یا نارسایی کلیه شود.

علائم بیماری فابری

• احساس سوزن بخصوص در نواحی دست و پا
• کمی تولید عرق
• بثورات پوستی
• مشکلات معده
• سرگیجه
• حالت تهوع

سیستینوز

سیستینوز یک اختلال نادر است که در صورت ابتلا به این بیماری ماده‌ای به نام سیستین در بدن انباشته شود و باعث مشکلات سلامتی شود. آسیب کلیه ناشی از سیستینوز می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. افراد مبتلا به سیستینوز بهتر است برای کاهش سطح سیستین خود دارو مصرف کنند و ممکن است نیاز به پیوند کلیه داشته باشند. سیستینوز ژنتیکی است (در خانواده ها دیده می‌شود و اغلب به صورت ارثی است) و اغلب در نوزادان و جوانان بروز می‌کند.

گلومرولونفریت

گلومرولونفریت زمانی اتفاق می‌افتد که فیلترهای ریز کلیه‌ها که وظیفه تصفیه خون را بر عهده دارند (گلومرول‌ها) آسیب می‌بینند و توانایی خود را برای حذف مواد زائد و مایعات از خون از دست می‌دهند. با گذشت زمان، این بیماری می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. بسیاری از مشکلات سلامتی وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به گلومرولونفریت را افزایش دهند. نحوه درمان این بیماری به علت آن بستگی دارد.

نفروپاتی IgA

نفروپاتی IgA بیماری است که باعث ‌تجمع پروتئین‌های ساخته شده توسط سیستم ایمنی بدن در کلیه‌ها می‌شود و به فیلترهای کوچکی که خون را تصفیه می‌کنند (گلومرول ها) آسیب می‌رساند. این بیماری با سرعت بسیار پایینی پیشرفت کرده و در مراحل اولیه فاقد علائم خاصی می‌باشد. به همین دلیل اغلب افراد مبتلا به نفروپاتی IgA در صورت ابتلا به این بیماری، نمی‌دانند که به آن دچار هستند.

با گذشت زمان، نفروپاتی IgA می تواند منجر به بیماری مزمن کلیه، نارسایی کلیه یا حتی مرگ فرد شود. هیچ درمانی برای نفروپاتی IgA وجود ندارد، اما برخی از داروها می‌توانند منجر به کاهش آسیب به کلیه‌ها شوند.

نفریت لوپوس

نفریت لوپوس یک بیماری خود ایمنی است (بیماری که باعث می¬شود سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله کند) که منجر به درد، تورم و آسیب در کل بدن از جمله کلیه ها می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به بیماری مزمن کلیوی یا نارسایی کلیه گردد. علت دقیق نفریت لوپوس ناشناخته است و نمی‌توان آن را درمان کرد، اما با درمان بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس می‌توانند علائم را کاهش دهند و از آسیب جدی کلیه جلوگیری کنند.

aHUS سلول خون طبیعی

aHUS (سندرم اورمیک همولیتیک غیر معمول) یک بیماری ژنتیکی بسیار نادر (ارثی) است که باعث تشکیل لخته‌های خونی ریز در رگ‌های خونی کوچک بدن می شود. این لخته‌ها می‌توانند جریان خون به کلیه‌ها و سایر اندام‌های فرد را مسدود کرده و باعث آسیب شوند. بسیاری از افرادی که aHUS دارند فاقد علائم خاصی می‌باشند. افرادی که این علائم در آن‌ها بروز می‌کند، اغلب پس از یک “رویداد محرک” مانند باردار شدن یا ابتلا به سرطان شروع می‌شود.

بیماری کلیه پلی‌ کیستیک

بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD) یک اختلال ژنتیکی (ارثی) است که باعث ایجاد کیست (مواد پر از مایع) روی کلیه‌ها و سایر اندام‌ها می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند منجر به کاهش توانایی کلیه در فیلتر کردن مایعات و مواد زائد خون شوند. با گذشت زمان، PKD می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.هیچ درمانی برای بیماری پلی کیستیک وجود ندارد، اما بسیاری از درمان‌ها می‌توانند باعث کاهش رشد و پیشرفت کیست‌ها شوند و از ایجاد مشکلات سلامتی جلوگیری کنند.

بیماری‌ های نادر

بیماری‌های نادر دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به کلیه‌های آسیب برسانند و توانایی آن‌ها در فیلتر کردن مواد زائد و مایعات از خون را کاهش دهند. این آسیب می‌تواند منجر به بیماری مزمن کلیوی یا نارسایی کلیه شود.

سنگ کلیه

این بیماری اغلب به علت تجمع و رسوب کلسیم و اگزالات در کلیه و مجاری ادراری صورت می‌گیرد.

علل انواع بیماری‌ های کلیوی

انواع بیماری‌های کلیوی در صورت حاد بودن، باعث بروز آسیب‌های بسیار جدی می‌شوند. از کار افتادگی ناگهانی کلیه که اغلب بر اثر انواع بیماری‌های کلیوی رخ می‌دهد، آسیب حاد کلیه یا نارسایی حاد کلیه نامیده می‌شود. پیشنهاد می شود مقاله تاریخ مصرف بتادین را مطالعه کنید.

علل اصلی از کار افتادگی ناگهانی کلیه

• عدم جریان و گردش خون کافی در کلیه
• جمع شدن ادرار در کلیه به علت بروز آسیب مستقیم به کلیه
• آسیب تروماتیک همراه با از دست دادن خون
• کم آبی بدن یا تحلیل بافت عضلانی که موجب شده تا پروتئین بیش از حد وارد جریان خون شود.
• شوک پس از عفونت شدید خون یا همان سپسیس
• بزرگی پروستات که موجب مسدود سازی جریان ادرار می‌شود.
• مصرف داروهای خاص یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی در طولانی مدت
• ابتلا به عوارض دوران بارداری مانند اکلامپسی و پره اکلامپسی

انواع بیماری کلیه که در صورت خود ایمنی ایجاد می‌ شوند

بیماری‌های خود ایمنی که موجب حمله سیستم دفاعی بدن به سلول‌های خودی می‌شود، ممکن است باعث بروز انواع بیماری کلیه از نوع حاد شود. افراد مبتلا به نارسایی شدید قلبی یا کبدی معمولاً دچار آسیب حاد کلیه نیز می‌شوند. هنگامی که در عملکرد کلیه‌های یک فرد اختلال ایجاد شود و در مدت زمان سه ماه به خوبی کار نکند، خطر ابتلا فرد به انواع بیماری کلیه از نوع مزمن زیاد می‌شود.

در صورت ابتلا به انواع بیماری‌های کلیه از نوع مزمن ممکن است فرد در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته باشد. در صورت تشخیص به موقع انواع بیماری‌های کلیه از نوع مزمن، بهبودی فرد سریع‌تر صورت می‌گیرد. پیشنهاد می شود مقاله سنگ کلیه چیست رامطالعه کنید

علائم انواع بیماری‌ های کلیه

کلیه‌ها در صورت بروز بیماری بسیار سازگار هستند. کلیه‌ها می‌توانند برخی از مشکلاتی را که ممکن است در هنگام ابتلا به انواع بیماری‌های کلیه رخ دهد، جبران کنند. بنابراین اگر آسیب کلیه به آرامی پیشرفت کند، علائم به مرور زمان خود را به آرامی نشان می‌دهند.
در واقع، ممکن است تا زمانی که بیماری پیشرفت نکرده باشد، علائمی که نشان دهد فرد مبتلا به انواع بیماری‌های کلیه شده است، وجود نداشته باشد.
علائم عمومی نشان دهنده ابتلای فرد به انواع بیماری‌های کلیه:

• فشار خون بالا
• تهوع و استفراغ
• از دست دادن اشتها
• طعم فلزی در دهان
• خستگی و ضعف
• مشکل در فکر کردن
• مشکلات خواب
• انقباضات و گرفتگی عضلات
• تورم در پاها و مچ پا
• خارش پوست که معمولا از بین نمی‌رود
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس در صورت جمع شدن مایع در اطراف دیواره قلب
• تنگی نفس در صورت تجمع مایع در ریه‌ها

شایع‌ترین علت ابتلا فرد به انواع بیماری‌های کلیه به دلیل بالا بودن فشارخون می‌باشد. پیسنهاد می شود مقاله تست اعتیاد چیست را مطالعه کنید.

بیماری کلیوی و رژیم غذایی

هر چند محدودیت‌های غذایی متنوع هستند اما معمولا توصیه می‌‌شود تمام افرادی که بیماری کلیوی دارند،
مواد مغذی زیر را محدود کنند:

1. سدیم
2. پتاسیم
3. فسفر

هر فردی که بیماری کلیوی دارد با فرد بیمار دیگر متفاوت است و به همین علت است که باید در مورد نیازهای غذایی خاص خودتان، حتما از پزشک معالج‌تان توصیه‌هایی بگیرید خوشبختانه بیماران کلیوی، انتخاب‌های غذایی سالم و خوشمزه‌ی زیادی دارند که فسفر، پتاسیم و سدیم کمی دارند.

• گل کلم
• بلوبری
• انگور قرمز
• سفیده‌ی تخم مرغ
• سیر
• گندم سیاه (دانه چاودار)
• روغن زیتون
• بلغور
• کلم برگ
• مرغ بدون پوست
• فلفل دلمه‌ای
• پیاز
• آروگولا
• ماکادمیا (فندق استرالیایی)
• تربچه
• شلغم
• آناناس
• کران بری
• قارچ شیتاکه

برای پیشگیری از بیماری‌ های کلیوی چکار باید کرد؟

با توجه به اینکه علل اصلی ایجاد نارسایی‌های کلیوی، قند خون کنترل نشده، فشارخون بالا، بیماری‌های التهابی و مزمن کلیه، عفونت‌ها و سنگ کلیه است، بهترین روش پیشگیری، غربالگری دیابت، فشارخون، درمان مناسب قندخون و فشارخون، رعایت تغذیه مناسب، کاهش مصرف نمک، چربی، گوشت قرمز و تشخیص و درمان به موقع عفونت‌ها، کیست‌ها و سنگ‌ها است.

نکته: برای آشنایی با نحوه صحیح اندازه گیری قند خون حتماً مقاله میزان قند خون با دستگاه خانگی را نیز مطالعه کنید.

در بخش‌های خدمات درمانی نیز دسترسی مناسب به داروهای موردنیاز بیماران پیوندی برای جلوگیری از پس زدن پیوند عضو، افزایش تعداد و کیفیت دستگاه‌های دیالیز و بخش‌های دیالیز و حمایت اجتماعی و روانی جامعه، انجمن‌های خیریه در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر آنان بسیار مؤثر است.

جهت کسب اطلاعات بیشتر از انواع بیماری‌های کلیه با مشاوران ما در سایت آبی سلامت تماس حاصل نمایید.