در این مقاله می خواهیم به سوال ” الکل سنج چیست ” پاسخ دهیم. به هر ترکیب شیمیایی که حاوی یک گروه هیدروکسیل متصل به اتم کربن باشد، الکل اطلاق می‌شود. الکل یا همان اتانول دارای فرمول CnH2n+1OH بوده و مایعی بی‌رنگ و فرار می‌باشد. الکل اغلب در مشروبات الکلی یافت شده و دارای بوی بسیار زننده‌ای است. علاوه بر مشروبات الکلی، یکی از رایج ترین محلول‌هایی که حاوی الکل می‌باشد، ضدعفونی کننده‌های دست یا محلول‌های استریل کننده بوده که با شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شدند. اغلب ضدعفونی کننده‌های دست دارای 70 درصد الکل می‌باشند.
ضدعفونی کننده‌های دست در انواع و مدل‌های مختلفی به بازار عرضه شده‌اند و کارخانه‌های تولید کننده آن‌ها بسیار متفاوت می‌باشد . یک راه برای اطمینان از درصد الکل موجود در این محلول‌ها استفاده از یک الکل سنج است. امروزه بسیاری از افراد جهت اندازه‌گیری میزان الکل تقطیر شده و یا میزان الکل موجود در یک محلول از الکل سنج، استفاده می‌نمایند. اغلب الکل سنج‌ها علاوه بر مصارف صنعتی دارای مصارف خانگی بوده، که به منظور سنجش میزان الکل درون مایعات مانند آب میوه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع الکل سنج
الکل سنج ها به دو نوع مکانیکی و دیجیتال تقسیم می‌شوند:
- الکل سنج مکانیکی
این الکل سنج‌ها دارای لوله پلاستیکی و یا شیشه ای مدرج بوده که میزان چگالی الکل را مورد بررسی قرار می‌دهد. این الکل سنج‌ها که اغلب به شکل یک استوانه شیشهای هستند, دارای یک انتهای مخروطی شکل بوده که انتهای آن با جیوه یا سرب پر شده است. جیوه یا سرب باعث می‌شود تا الکل سنج‌ها به صورت عمودی در یک مایع شناور بمانند. الکل سنج‌های مکانیکی بر پایه صفر تا صد مدرج شده است که معمولا بر حسب درصد بیان می‌شوند. پیشنهاد می شود مقاله نحوه کار با نبولایزر بریسک را مطالعه کنید.
اغلب درجه بندی‌های صورت گرفته به روی الکل سنج‌ها بین صفر تا 96 (استاندارد روسی) بوده و یا ممکن است بین صفر تا 25 و یا صفر تا 50 نیز درجه بندی شوند. الکل سنج یک نوع از چگالی سنج بوده که از قوانین سیالات (هر جسمی که روی آب قرار می گیرد دارای وزنی سبک‌تر از آب است) پیروی می کند. دقت اندازه‌گیری الکل سنج‌های شیشهای بسیار بالا بوده و معمولا الکل‌ها را با دقت 99 درصد مورد سنجش قرار می‌دهد.
الکل سنج‌های مکانیکی به دلیل طراحی ساده خود بسیار مقرون به صرفه بوده و به همین دلیل بسیاری از افراد جهت سنجش میزان الکل موجود در مایعات از آن استفاده می‌نمایند. درهنگام استفاده از الکل سنج‌های شیشهای بسیار دقت نمایید، زیرا حتی یک ضربه جزئی شیشه به شیشه در پایین هیدرومتر موجب ترک خوردن الکل سنج شده و هیدرومتر را بی استفاده می‌کند. بیشتر الکل سنج‌های شیشهای با کیفیت در درون محافظی از جنس پلاستیک به بازار عرضه می‌شوند. پیشنهاد می شود مقاله نحوه استفاده از شیردوش برقی وکتو را مطالعه کنید.
این محافظ‌ها در برابر ضربه بسیار مقاوم بوده و مانع از آسیب به الکل سنج در هنگام جابه جایی می‌شود زیرا الکل سنج‌های شیشهای بسیار نازک بوده و احتمال شکستن آن‌ها بسیار بالا می‌باشد.پیشنهاد می شود مقاله طریقه استفاده از کپسول اکسیژن مطالعه شود.
• الکل سنج دیجیتال
این الکل سنج‌ها که به آن هیدرومتر نیز اطلاق می‌شود، بسیار پیشرفته تر از الکل سنج‌های آنالوگ و یا ساده هستند. سرعت سنجش این نوع الکل سنج از سایر الکل سنج‌ها بسیار بیشتر می‌باشد. الکل سنج‌های دیجیتال دارای دقت اندازه‌گیری بسیار بالا (یک درصد) و درصد خطای بسیار پایین بوده، که موجب شده تا یکی از پرفروش ترین و محبوب‌ترین الکل سنج باشد.
از مهم‌ترین مزایای استفاده از الکل سنج‌های دیجیتال می‌توان به قابلیت سنجش میزان الکل در طیف گسترده‌ای از محلول‌ها اشاره نمود. واحد سنجش این الکل سنج 10 درصد تا 100 درصد است. اغلب الکل سنج‌های دیجیتال برای شروع به کار و سنجش درصد الکل در یک محلول به یک منبع انرژی مانند باتری نیاز دارند. برای روشن نمودن این نوع الکل سنج کافیست دکمه روشن یا خاموش را در حدود چند ثانیه فشار دهید.
برای استفاده از این محصول کافیست مقداری از محلول مد نظر را در درون پراب قرار دهید و سپس به مدت 5 یا 6 ثانیه منتظر بمانید. پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، الکل سنج به صورت خودکار شروع به سنجش محلول مد نظر می‌نماید. در برخی از انواع الکل سنج نیاز است تا الکل سنج را در درون محلول قرار دهید.
نتیجه سنجش توسط الکل سنج دیجیتال به روی صفحه نمایش دستگاه و به صورت درصد بیان می‌شود. بهتر است قبل از استفاده از الکل سنج دیجیتال از صحت عملکرد دستگاه با سنجش آب مقطر اطمینان حاصل نمایید. احتمال بروز خطا در الکل سنج‌های شیشهای به علت ورود آلاینده‌ها و خطا در انجام روند آزمایش، بیشتر از الکل سنج‌های دیجیتال می‌باشد.
در هنگام جابه جایی الکل سنج‌های شیشهای باید دقت به عمل آید، زیرا احتمال جابه جایی کاغذ مدرج درون الکل سنج بسیار زیاد است. این امر موجب بروز خطا در سنجش می‌گردد. از الکل سنج‌های شیشهای اغلب در آزمایشگاه‌ها ولابراتوآرهای حرفه‌ای و بیمارستان‌ها استفاده می‌شود. الکل سنج‌های شیشهای دارای دو نشانگر الکل در محدوده 0 تا 100 و 0 تا 70 هستند.
یکی از بهترین انواع الکل سنج شیشهای الکل سنج‌های چینی با رنج اندازه‌گیری 0 تا 100 می‌باشند. این نوع از الکل سنج‌ها دارای یک کاغذ بسیار خوانا و مدرج هستند. این الکل سنج چینی نشانگر چگالی مواد تشکیل دهنده آب نسبت به مایعات تشکیل دهنده آن می‌باشد. اغلب الکل سنج‌های شیشهای چینی دارای محافظ و یک استوانه مخصوص برای تست درصد الکل هستند.برخی دیگر از انواع الکل سنج‌های شیشهای چینی دارای دو نوع درجه بندی می‌باشند.
درجه بندی اول که تقریبا در همه‌ی انواع الکل سنج ها وجود دارد در بین 0 تا 100 بوده و درجه بندی دیگر که فقط در برخی از الکل سنج‌ها وجود دارد، کاتیر نامیده می‌شود. کاتیر که یک نوع مقیاس استاندارد سنجش الکل در کشور‌های اروپایی است، دارای محدوده درجه بندی مابین 10 تا 44 می‌باشد.
اغلب الکل سنج‌های شیشهای در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد کالیبراسیون شده‌اند. اعداد مدرج به روی الکل سنج‌های چینی از پایین به بالا افزایش می‌یابد. در محلول‌هایی که غیر از آب و الکل، حاوی شکر هستند و از آنجایی که چگالی این محلول‌ها با مخلوط آب و الکل خالص متفاوت است بنابراین نمی‌توان به سادگی این محلول را با الکل سنج یا وینومتر اندازه گیری کرد. بهتر است از آب سنج استفاده شود. اغلب از انواع الکل سنج ها در مایعات تقطیری استفاده می‌شود.
روش کار الکل سنج
برای اینکه روش کار الکل سنج را بهتر بیاموزید با ما در ادامه همراه باشید.
1. در ابتدا در صورت دارا بودن محافظ، الکل سنج را از محفظه خارج نمایید.
2. در یک ظرف تمیز و استریل (ترجیحا استوانه مدرج شیشهای) الکل بریزید.
3. سپس الکل سنج را به آرامی و کامل در داخل محلول قرار دهید.
4. صبر کرده تا الکل سنج متوقف شود و به صورت شناور در داخل ظرف قرار بگیرد.
5. سپس به الکل سنج نگاه کرده تا ببینیم سطح مایع با کدام عدد مدرج روی الکل سطح مماس است.
6. با خوانش این عدد نمایان شده، درصد الکل در نمونه مشخص خواهد شد.
7. اغلب الکل سنج های شیشهای دارای ارتفاع مابین 38 و 29 سانتی‌متر می‌باشد.
8. بهتر است ارتفاع استوانه پلاستیکی که جهت سنجش دقیق الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای ارتفاع 30 سانتی متر باشد. در این صورت الکل سنج به راحتی در درون ظرف استوانه‌ای جای می‌گیرد.
9. برای شروع به سنجش الکل موجود در هر محلولی در ابتدا ضروری است تا محلول را در درون یک ظرف استوانه ای به گونه‌ای که 2.5 سانتی متر از سر استوانه خالی باشد بریزید و سپس الکل سنج را در درون آن قرار دهید.
نکات مهم در هنگام و یا قبل از استفاده از الکل سنج
• بعد از خرید الکل سنج، از سالم بودن و نداشتن ترک اطمینان حاصل نمایید
• بهتر است از یک ظرف شیشهای مدرج جهت ریختن نمونه ایتفاده نمایید.
• ظرف حاوی نمونه حتما باید شفاف باشد تا به راحتی بتوان عدد نشان داده شده را خواند.
• قبل از استفاده بهتر است درستی و صحت کارکرد الکل سنج را با آب مقطر بسنجید.
• در بعضی مواقع درصد خطای نشان داده شده در صورت سنجیدن با آب مقطر ممکن است بر اثر حرکت کاغذ مدرج در اثر جابه جایی باشد، در این صورت بهتر است به آرامی الکل سنج را تکان داده تا کاغذ مدرج سر جای خود قرار بگیرد و سپس به طور مجدد اقدام به سنجش الکل سنج شیشهای با آب مقطر نمایید.
• وجود هر گونه چربی یا لک و اثر انگشت در انتهای الکل سنج شیشهای می‌‌تواند موجب ایجاد اختلال در سنجش محلول شود.
• بهتر است به آرامی الکل سنج شیشهای را قبل از وارد نمودن در محلول توسط یک پنبه تمیز نمایید.
• از الکل سنج‌های شیشهای جهت سنجش مایع‌های داغ استفاده ننمایید، در این صورت بهتر است پس از رسیدن دمای محلول به دمای اتاق اقدام به سنجش آن نمایید.
• الکل سنج را به دلیل ساختار نازک خود دور از دسترس کودکان و حیوانات قرار دهید
• از قرار دادن الکل سنج، در نمونه‌های اسیدی اکیدا خودداری نمایید.
• این الکل سنج‌ها فقط برای سنجش محلول‌های تقطیری کاربرد دارند.
• بهتر است از استوانه مدرج 250 میلی لیتری استفاده نمایید.
• از قرار دادن الکل سنج در معرض نور مستقیم خورشید و حرارت مستقیم خودداری نمایید.
• در صورت شکستن الکل سنج با دقت آن را دور بیاندازید زیرا جیوه موجود در الکل سنج، موجب آسیب به پوست فرد می‌شود.
امروزه با همه گیری بیماری کرونا بهتر است برای اطمینان از درصد الکل موجود در محلول‌های ضدعفونی کننده دست، از الکل سنج استفاده نمایید. تقریبا به روی کاغذ مدرج در همه الکل سنج‌های شیشهای اطلاعاتی مانند کشور سازنده، دمای کالیبراسیون و نام شرکت تولید کننده درج شده است.
در انتهای مخروطی استوانه‌های شیشهای ساچمه‌‌هایی به رنگ مشکی دیده می‌شود که با چسب قرمز رنگی پوشیده شده‌اند. تعداد و وزن این ساچمه‌ها در همه انواع الکل سنج های شیشهای یکسان می‌باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر از قیمت الکل سنج شیشهای و آشنایی بیشتر با انواع الکل سنج های شیشهای می‌توانید با مشاوران ما در سایت آبی سلامت تماس حاصل نمایید. همچنین شما عزیزان می‌توانید جهت آموزش تصویری نحوه کار با الکل سنج شیشه ای به سایت آپارات آبی سلامت مراجعه نمایید.
