کم اکسیژنی یا هیپوکسیمی یکی از علائم کاهش و یا عدم اکسیژن رسانی خون به بافتها میباشد که امروزه با همه گیری بیماری Covid-19 در بسیاری از بیماران مبتلا به این ویروس مشاهده میشود. این امر موجب آسیب و تورم به بافت ها گشته و در صورت عدم کنترل موجب مرگ فرد میشود.
تشخیص به موقع افت اکسیژن اشباع موجب پیشگیری از بروز آسیبهای احتمالی به بافتها می گردد. میزان اکسیژن اشباع خون در حالت نرمال باید مابین 95 تا 100 درصد باشد. اگر میزان اکسیژن اشباع از این مقدار پایین تر شود، هیپوکسیمی رخ میدهد. هیپوکسیمی با میزان گردش خون و تنفس رابطه مستقیمی دارد.
افت اکسیژن اشباع خون ممکن است در اثر بیماری و یا برخی از عملهای جراحی رخ دهد. این امر بیشتر در افراد مبتلا به بیماری کرونا، اختلالات ریوی، آسم، اختلالات تنفسی، بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)، پنومونی، سرطان ریه، حمله قلبی، بیماری قلبی مادرزادی، نارسایی قلبی، نارسایی کلیه، آپنه خواب و بیماریهای تنفسی رخ میدهد. به همین دلیل بسیاری از پزشکان استفاده از انواع پالس اکسیمتر را توصیه مینمایند.
بیشتر بخوانید: می توانید در این مطلب با نکات اندازه گیری اکسیژن خون آشنا شوید.
پالس اکسیمتر چیست؟
پالس اکسیمتر دستگاه کوچکی است که شبیه یک گیره یا سنجاق لباس پروب مانند است. پالس اکسیمتر یک دستگاه دیجیتال با حساسیت و دقت بالا در اندازه گیری بوده که با بهره گیری از یک روش غیر تهاجمی اقدام به سنجش میزان اکسیژن اشباع خون مینماید. غیر تهاجمی بودن پالس اکسیمتر بدین معناست که این دستگاه برای سنجش نیاز به سوراخ نمودن و ارتباط مستقیم با خون فرد ندارد.
پالس اکسیمتر اشباع هموگلوبین شریانی را با اندازهگیری جذب نور بافت عروقی ضرباندار در دو طول موج تخمین میزند. این دستگاه بسیار کوچک بوده و قابلیت اندازه گیری ضربان قلب، میزان اکسیژن اشباع و میزان خون رسانی را دارا میباشد.
مطالعات بر روی داوطلبان انسانی، عملکرد خوب دستگاه را در بزرگسالان سالم برای اشباع در محدوده 70 تا 100 درصد نشان داده است. مطالعات انجام شده در اتاق عمل و بخش مراقبت های ویژه، دقت و سودمندی بالینی این دستگاه را مشخص کرده است.
کاربرد بالینی پالس اکسیمتر
پالس اکسیمتر دارای کاربرد بالینی در خارج از اتاق عمل است، مانند :
- نظارت در حین حمل و نقل بیمار
- نظارت بر تنفس در هنگام تجویز ضد دردها
- ارزیابی اکسیژن درمانی خانگی
پالس اکسیمتر یکی از مهمترین پیشرفتها، در مانیتورینگ غیرتهاجمی است زیرا شرایطی را برای ارزیابی مداوم و سریع اکسیژن خون شریانی فراهم میکند. می توانید با مهم ترین علائم کمبود اکسیژن خون در این مطلب آشنا شوید.
بسیاری از پزشکان در مراکز درمانی از پالس اکسیمتر جهت ارزیابی میزان عملکرد انواع دستاوردها مانند:
- داروی ساخته شده جدید جهت درمان ریه
- برای ارزیابی بیمار جهت نیاز و عدم نیاز به استفاده از دستگاه در امر تنفس
- جهت ارزیابی میزان کارایی ونتیلاتور
- جهت بررسی سطح اکسیژن به هنگام عمل یا بعد از جراحی و تزریق آرام بخش
- برای تعیین نیاز و عدم نیاز بیمار به دریافت اکسیژن مکمل جهت درمان
- برای تعیین درصد تاثیر اکسیژن درمانی مکمل
- جهت ارزیابی کشش بیمار برای تحمل افزایش انواع فعالیت بدنی
- جهت ارزیابی آپنه خواب
تفسیر دستگاه پالس اکسیمتر
استفاده و تفسیر این دستگاه بسیار آسان است، نیاز به زمان کمی دارد و هیچ خطر جانبی برای بیمار ندارد پس از قرار گرفتن دستگاه در ناحیه مد نظر، صفحه نمایش دستگاه در عرض چند ثانیه با اعدادی که سطح اکسیژن خون و ضربان قلب فرد را نشان میدهند، روشن میشود. گلبولهای قرمز اکثر افراد سالم حدود 95 تا 98 درصد اکسیژن دریافت میکنند.
برخی از افراد برحسب شرایط سلامتی خود، ممکن است اعداد نرمال پایینتری داشته باشند. اگر این عدد به حدود 93 یا 92 یا کمتر رسید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
این دستگاه ضربان قلب را نیز نمایش میدهد. ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است، اگرچه ورزشکارانی که آمادگی قلبی عروقی بالاتری دارند نبض کمتری خواهند داشت.
انواع مختلف پالس اکسیمتر می تواند به سرعت حتی تغییرات کوچک در سطح اکسیژن را تشخیص دهد. این سطوح نشان میدهند که خون چقدر اکسیژن را از قلب به دورترین اندامها مانند دستها و پاها، حمل میکند.
پالس اکسیمتر یک دستگاه گیره یا پروب مانند است که به روی قسمت های مختلف بدن مانند لاله گوش، انگشت پا، سبابه، نوک بینی، سطح انگشت اشاره یا شصت قرار میگیرد.
بیشتر بخوانید: می توانید در این مطلب با بهترین دستگاه اکسیژن ساز آشنا شوید.
کارکرد دستگاه پالس اکسیمتر
اغلب انواع پالس اکسیمترها برای سنجش و اندازه گیری میزان اکسیژن، دو طول موج از خود منتشر میسازند. هموگلوبین، یک مولکول پروتئینی در خون است که وظیفه حمل اکسیژن و انتقال آن به بافت را بر عهده دارد، نور منتشر شده از پالس اکسیمتر هموگلوبین خون را مورد هدف قرار می دهد. هموگلوبین بسته به سطح اکسیژنی که حمل می کند، مقادیر و طول موج های مختلف نور را جذب می کند. طول موج اول برای سنجش میزان اکسیژن اشباع و طول موج دوم که از نوع مادون قرمز بوده برای سنجش میزان اکسیژن غیر اشباع میباشد.
هنگامی که انگشت خود را در یک پالس اکسیمتر قرار میدهید، این دستگاه طول موجهای مختلف نور را از طریق انگشت انتقال میدهد (فرد چیزی را احساس نمیکند) و هموگلوبین که یک مولکول پروتئینی حمل کننده اکسیژن در خون است را، مورد هدف قرار میدهد. هموگلوبین های موجود در جریان خون بسته به سطح اکسیژنی که حمل میکنند، مقادیر و طول موجهای مختلف نور را جذب میکنند. پالس اکسیمتر با سنجش طول موجهای جذب شده و طول موجهای برگشتی، سطح اشباع اکسیژن در خون را نشان میدهد.
این دستگاه با دستهای گرمتر بهتر از دستهای سرد کار میکند. و از آنجایی که سطح اکسیژن اشباع شده با هموگلوبین ممکن است در نوسان باشد، اندازه گیری را چند بار در روز در تکرار می نماید. همچنین برای اطمینان از جواب ارائه شده دستگاه را در حالتهای مختلف امتحان کنید، مانند زمانی که صاف به پشت دراز کشیدهاید یا هنگام راه رفتن.
آیا مهم است از چه انگشتی برای دستگاه پالس اکسیمتر استفاده میکنیم؟
بیشتر تکنسینهای پزشکی، دستگاه را روی انگشتان اشاره قرار میدهند. مطالعه روی 37 داوطلب نشان داد که بیشترین میزان خواندن از انگشت سوم روی دست غالب است. که این میزان یک ثانیه نزدیک انگشت شست غالب بود. بنابراین اگر راست دست هستید، از انگشت میانی سمت راست استفاده کنید و اگر چپ دست هستید، بهتر است از انگشت وسط دست چپ استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: اگر تمایل دارید با نحوه صحیح نحوه استفاده از کپسول اکسیژن آشنا شوید کلیک کنید.
انواع مختلفی پالس اکسیمتر
انواع مختلفی از پالس اکسیمتر وجود دارد که به طور کلی به سه نوع تقسیم میشوند.
پالس اکسیمتر ایستاده
این نوع پالس اکسیمتر عمدتا در مراکز و کلینیک های پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. دارای ابعاد بزرگتر بوده و جابه جایی آن کمی دشوارتر میباشد. مانتیور این نوع پالس اکسیمتر به پروب متصل نبوده و توسط یک کابل بلند به آن متصل میشود. مانیتور در این دستگاه برخلاف سایر پالس اکسیمترها قادر است موارد بیشتری را مورد سنجش قرار دهد. در صورت نیاز دارای قابلیت اتصال به نوک انگشت پای بیمار را دارد.
پالس اکسیمتر انگشتی
یک دستگاه کوچک بوده که علاوه بر مصارف پزشکی، دارای مصارف خانگی نیز میباشد و یکی از مهمترین تجهیزات ماشین اورژانس به شمار میآید.
این نوع پالس اکسیمتر یکی از رایجترین انواع پالس اکسیمتر است. از مهمترین مزیتهای این دستگاه قابلیت جابه جایی آن میباشد .
پالس اکسیمتر جنینی
یک دستگاه الکتریکی کوچک بوده که در قسمت بالایی خود دارای یک دیود منتشر کننده نور قرمز و مادون قرمز بوده که اغلب دارای مصارف پزشکی میباشد و همانطور که از نام آن پیداست برای سنجش میزان اکسیژن اشباع و ضربان قلب نوزدان و اطفال مورد استفاده قرار میگیرد. پروب این پالس اکسیمتر برای سنجش میزان اکسیژن اشباع به روی جمجمه و یا کف پای نوزاد متصل میشود. دقت اندازه گیری در انواع پالس اکسیمتر بسیار بالا بوده و دارای درصد خطا 2% میباشند.
اغلب انواع پالس اکسیمتر دارای سیستم خاموشی خودکار (افزایش طول عمر باتری) و یا سیستم صوتی هشدار بوده که در صورت پایین بودن میزان اکسیژن اشباع از حد نرمال به صدا در میآید. قابلیت استفاده در حالت ایستاده، نشسته و یا بستری از دیگر مزیتهای این دستگاه به شمار میآید.
نحوه عملکرد این دستگاه بسیار آسان و دارای سرعت سنجش بالایی میباشد. حداکثر زمان مورد نیاز برای سنجش توسط این دستگاه در انواع مختلف بین ۳ تا ۱۰ ثانیه میباشد.
تقریبا همه انواع پالس اکسیمتر دارای یک صفحه نمایش بوده که درصد اکسیژن اشباع را به صورت spo2 و ضربان قلب را با نام لاتین HR نشان میدهد.
خطای دستگاه پالس اکسیمتر
احتمال بروز خطا در مقدار اندازه گیری شده توسط پالس اکسیمتر در افراد زیر بسیار زیاد است:
- افراد دارای کم خونی شدید
- افراد دارای ناخن مصنوعی
- وجود هرگونه آلاینده به روی نوک انگشتان
- اختلالات عروقی
- دمای غیر عادی بافت
- انگشتان دارای لاک ناخن
- انگشتان دارای رنگ یا حنا
- نوک انگشتان سرد
- افراد دارای فشار خون پایین یا بسیار بالا
- نور شدید و مستقیم اعمال شده به روی پروب
- قرار گرفتن دستگاه به روی انگشت دست دارای بیماری فیستول
- حرکت مداوم انگشت متصل به دستگاه
اگر میزان spo2 نمایش داده شده به روی مانیتور مابین ۹۱ تا ۹۴ درصد باشد، فرد دارای کاهش اکسیژن خفیف میباشد. اگر spo2 مابین ۸۶ تا ۹۰ درصد باشد، نشان دهنده کاهش متوسط اکسیژن است که نیاز به استفاده از مکمل اکسیژن میباشد. میزان پایین تر از ۸۶ نشان دهنده نیاز فوری فرد به کپسول اکسیژن و مداخله فوری جهت درمان میباشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و اطلاع از قیمت و انواع مختلف پالس اکسیمتر با مشاوران ما در سایت آبی سلامت تماس حاصل نمایید. همچنین شما عزیزان میتوانید برای دستیابی به آموزش تصویری به سایت آپارات آبی سلامت مراجعه نموده و ویدئویی تحت عنوان نحوه استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر، را مشاهده نمایید.